Czy każdy pomiar wideorejestratorem jest poprawny i jest podstawą do wystawienia mandatu?

Fotoradary nie są doskonałym narzędziem monitorowania zachowań kierowców. Wykonują wiele niedoskonałych zdjęć, które nie nadają się do wystawienia mandatu. Mimo wszystko system CANARD jest czymś na kształt automatu do karania kierowców.

W praktyce najczęściej wykorzystywane są mierniki laserowa Ultralyte 20-20, Polcam, TruCam II, Videorapid 2 oraz Videorapid 2a, potocznie nazywane wideorejestratorami.

Zgodnie z § 23 Rozporządzenia z 2014 r.: „§ 23. 1. przyrząd powinien być stosowany w warunkach znamionowych użytkowania w sposób zgodny z instrukcją obsługi i decyzją zatwierdzenia typu 2. Przyrząd powinien być zainstalowany w sposób zgodny z instrukcją obsługi”. Elementy konieczne instrukcji wymienia zaś § 24 Rozporządzenia z 2014 r.

Podczas pomiaru i w czasie prowadzenia ustaleń policjanci powinni posiadać aktualne świadectwo legalizacji czy to pierwotnej czy to ponownej. W świadectwie tym będzie widniał między innymi okres ważności legalizacji, nr VIN radiowozu w którym zamontowano prędkościomierz kontrolny i rozmiar opon radiowozu, który musi być zgodny ze stanem faktycznym.

Co więcej, problematyczne jest także korzystanie z instrukcji obsługi dołączanej przez producenta do urządzenia. W obiegu bowiem są instrukcje skrócone, marketingowe i inne, które mają odmienną treść niż ta, którą badał GUM przy wydawaniu Decyzji Zatwierdzenia Typu czy przy legalizacji. Mogą więc one zawierać inne postanowienia niż instrukcja, którą kontrolował urząd.

Poniższe rozważania można zastosować do wszystkich urządzeń dokonujących pomiarów prędkości.

Czy pomiar miernikiem laserowym Ultralyte 20-20 1000 LR jest prawidłowy?

Kiedy wideorejetrator TruCam II prawidłowo dokonuje pomiaru prędkości?

TruCam II jest urządzeniem technicznym, dlatego też ocena prawidłowości jego działania musi być rozstrzygana w oparciu o wskazania wiedzy technicznej. Z kolei podstawowe kwestie techniczne, a więc zasady używania miernika podczas kontroli ruchu drogowego oraz zasady oceny prawidłowości pomiaru, określa decyzja zatwierdzenia typu, wydana przez właściwy organ administracji miar.  W decyzji zatwierdzenia typu przyrządu do pomiaru prędkości pojazdów w kontroli ruchu drogowego – przyrządu laserowego o nazwie LTI 20/20 TruCam, wydanej  przez Prezesa Głównego Urzędu Miar w dniu 5 grudnia 2019 r. pod sygnaturą ZT 89/2019 znajdziemy:

„Dowodem potwierdzającym pomiar zmierzonej wartości prędkości pojazdu oraz wskazującym pojazd, którego prędkość została zmierzona jest film video zawarty  w zaszyfrowanym pliku w formacie *.jmx.”

Z tego też powodu, brak nagrania oznacza brak pomiaru. (sygn. akt II W 1135/22)

„W punkcie II wyroku uniewinnił Sąd Grzegorza S. od popełnienia czynu zarzuconego w pkt. II wniosku o ukaranie. Oczywiste jest bowiem dla Sądu, iż to rolą oskarżyciela publicznego jest zabezpieczenie w toku postępowania dowodu tak istotnego, jak nagranie z przeprowadzonej kontroli prędkości lub chociażby zrzutu ekranu ukazującego moment pomiaru. Nie robiąc tego, mimo świadomości, iż z uwagi na brak zgody obwinionego na przyjęcie mandatu kredytowanego, kierowany będzie do sadu wniosek o ukaranie, pozbawiono Sąd możliwości weryfikacji prawidłowości dokonanego pomiaru. Mając na uwadze treść wyjaśnień obwinionego co do konfiguracji pojazdów na drodze w momencie pomiaru, których Sąd nie miał podstaw kwestionować, uznając, że na tle tych wyjaśnień pojawiły się wątpliwości, których z uwagi na brak nagrania nie spospób usunąć, należało je rozstrzygnąć zgodnie z treścią art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. na korzyść obwinionego. Konsekwencja takiego rozstrzygnięcia nie mogła być inna niż uniewinnienie obwinionego od zarzucanego mu w pkt. II czynu”.

Kiedy wideorejestrator Polcam prawidłowo dokonuje pomiaru prędkości?

W Głównym Urzędzie Miar znajduje się instrukcja obsługi wideorejestratora PolCam PC2006, używanego do kontroli prędkości. Na stronie 13 zawarto opis funkcji pilota (pomiar w trybie automatycznym). Przy obrazku z niebieskim przyciskiem napisano „brak funkcjonalności w modelu PC2006”. Klawisz powinien więc nie działać, jednak policja nagminnie używa go do kontroli prędkości, skutkujących mandatami czy odebraniem praw jazdy.

Decyzja Zatwierdzenia Typu Prezesa Głównego Urzędu Miar nr 45/2006 z dnia 1 marca 2006 r. ze zmianami dotycząca Prędkościomierza Kontrolnego Polcam określa oprócz wymogów napięcia, temperatury pracy istotę działania urządzenia, tj. wskazuje, że „przyrząd jest napędzany impulsami z układu elektronicznego przetwornika prędkości pojazdu, w którym jest zamontowany”, dalej wskazuje, że umożliwienie wskazania pojazdu następuje za pomocą kamery rejestrującej obraz i czas pomiaru.

Na jednej ze spraw biegły sądowy zeznał, że instrukcja obsługi z GUM, mówiąca o nieaktywności niebieskiego przycisku, jest rozbieżna „z praktykowanymi od kilkunastu lat przez jednostki operacyjne policji czy też centra szkolenia policji sposobami nauczania i obsługi przedmiotowego urządzenia”. 

Z tego powodu Sąd uniewinnił obwinionego. (sygn. akt XII W 359/20)

„Jedynym możliwym rozstrzygnięciem w tej sprawie jest uniewinnienie obwinionego – z uwagi na to, że pomiar został wykonany przez urządzenie w takim trybie i taki sposób, który budzi wątpliwości co do tego, czy została zmierzona prędkość [pojazdu] obwinionego w sposób prawidłowy i że prędkość, którą podało urządzenie PolCam jest prędkością wiarygodną, z jaką miał się obwiniony poruszać. Wynika to z dołączonych decyzji i dokumentów Głównego Urzędu Miar, który dopuścił to urządzenie tylko i wyłącznie do pracy w trybie ręcznym, natomiast nie w trybie automatycznym – a jak zeznali w październiku ubiegłego roku świadkowie na rozprawie, czyli policjanci – pomiaru tego dokonali w sposób automatyczny."

Czym tryby różnią się od siebie (ręczny z pomarańczowym przyciskiem oraz automatyczny z niebieskim przyciskiem) ? W tym z przyciskiem w kolorze pomarańczom policjant musi nacisnąć go na początku i na końcu pomiaru. W trybie z przyciskiem niebieskim trzeba nacisnąć go tylko na wstępie, a pomiar kończy się automatycznie po przejechaniu zadanej odległości, np. 100 m. To o tyle ważne, że PolCam nie mierzy prędkości obserwowanego pojazdu, lecz radiowozu. By obie prędkości można było uznać za tożsame, na początku i końcu pomiaru oba auta muszą znajdować się w tej samej odległości. W trybie z przyciskiem niebieskim policjant nie ma pewności, czy tuż przed automatycznym zakończeniem pomiaru auto obserwowane nie przyspieszy ani nie zwolni. Prawdopodobieństwo zafałszowania wyniku jest więc większe.

Kiedy wideorejestrator Videorapid 2 oraz wideorejestrator Videorapid 2a prawidłowo dokonują pomiaru prędkości?

Decyzja Zatwierdzenia Typu Prezesa Głównego Urzędu Miar nr 95/2007 z dnia 17 września 2007 r. dotycząca urządzenia Videorapid 2 określa oprócz wymogów napięcia, temperatury pracy istotę działania urządzenia, tj. wskazuje, że „przyrząd jest napędzany impulsami z przetwornika prędkości pojazdu”, dalej wskazuje, że umożliwienie wskazania pojazdu następuje za pomocą kamery rejestrującej obraz i czas pomiaru.

Decyzja Zatwierdzenia Typu Prezesa Głównego Urzędu Miar nr 17/2012 z dnia 30 kwietnia 2012 r. dotycząca urządzenia Videorapid 2a, a więc prędkościomierza nowszego, jest zdecydowanie bardziej rozbudowana. Wskazuje ona, że „przyrząd jest napędzany impulsami z układu pojazdu wytwarzającymi sygnały prędkości bezpośrednio od kół napędowych pojazdu albo za pośrednictwem przekładni o stałym przełożeniu”. Co istotne, decyzja ta określa wprost, że: „przyrząd wykonuje pomiar prędkości pojazdu, w którym jest zainstalowany, oraz pośrednio pojazdu kontrolowanego, jadącego w tę samą stronę przed albo za pojazdem, w którym przyrząd jest zainstalowany”.

Problemem praktycznym jest fakt, że urządzenie dla prawidłowości pomiaru zgodnie z instrukcją techniczną i zatwierdzeniem typu wymaga zachowania stałej odległości między pojazdem, któremu ma się przypisać prędkość, a radiowozem, lub aby ta odległość była taka sama na początku i końcu pomiaru. W praktyce ten wymóg jest niemożliwy do spełnienia. Przecież kierujący radiowozem ma czas własnej reakcji, jest reakcja pojazdu na hamowanie/przyśpieszanie, kierujący radiowozem nie może więc na krótkim odcinku przyhamować lub przyspieszyć, aby zachować wymóg odległości. Nie może on także ocenić prawidłowo, czy utrzymuje stałą odległość, pojazdy mogą bowiem mieć inne przyśpieszenie lub w różnym stopniu zwalniać czy hamować.

"Najczęściej radiowóz rozpoczyna nagrywanie i pomiar pośredni pojazdu kontrolowanego znajdując się w odległości 250-400 metrów za pojazdem kontrolowanym i w tej sytuacji nie ma realnej możliwości utrzymywania stałej odległości między pojazdami na podstawie wyłącznie oceny wzrokowej, a żadne urządzenia typu dalmierz lub aktywny tempomat czy radar nie kontrolują odległości pomiędzy pojazdami. Ocena stałej odległości odbywa się wyłącznie "na oko" i jest oparta na szacunku i subiektywnej ocenie funkcjonariusza" - zgłaszają posłowie w interpelacji.

Kolejnym błędem operatora urządzenia jest nieprawidłowe ciśnienie w oponach i nieprawidłowe opony, co zaznacza wprost instrukcja obsługi. Wynika to z faktu, że prędkość jest ustalana na podstawie obrotu koła, koniecznością jest więc zachowanie parametrów ogumienia, jakie wskazał producent i jakie badał GUM.

W praktyce uznawania wyników pomiarów prędkości z prędkościomierzy kontrolnych zastosowanie ma zasada in dubio pro radar. Dlatego ważna jest rola przygotowanego obrońcy, mającego wiedzę z zakresu pracy wideorejestratorów. Sądy domniemywają wiarygodność urządzeń pomiarowych, prawidłowość pomiaru, kwalifikacje policjanta.

Informacja to najcenniejszy towar w dzisiejszych czasach, dlatego równie ważne jest, aby znać prawidłowe ustawienia urządzeń dokonujących pomiarów, jakim niewątpliwie są radary oraz fotoradary i wykorzystać je dla obrony przed źle dokonanymi pomiarami. Nawet jeżeli jesteś prawie pewien, że dopuściłeś się popełnienia wykroczenia jakim jest przekroczenia prędkości upewnij się, że radar bądź fotoradar zmierzył prędkość w sposób prawidłowy i nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby wpłynąć na przekłamanie wyników.

Mierniki laserowe, fotoradary: Ultralyte 20-20, Iskra 1, AD9T, MultaRadar C/CM, Trucam, Rapid 1A, Rapid 2, UltraLyte LTI 20-20, Cobra 12PASM, AD9T, Multanova 6F, fotorapid CM ZURAD, Ramer FM